(Qafë e Kiçokut – Mezhgoran- Kuqar-Përmet, 1 korrik 1943)
Më 9 maj 1943 në komunën e Buzit, Tepelenë, u zhvillua një mbledhje e organizuar nga Ali Këlcyra ku, siç raportonin krerëve komunistë “Flaka”, “Tomorri”, “Goliku” e “Trebeshina” u vendos që “edhe Ballistët të bashkuar me neve të marrin pjesë në luftë kundra fashizmit në qoftë se fashizmi nis operacionin nëpër krahina tue kërkue si konditë që ne të mos provokojmë nëpër rrugët karrocable…”
Sipas kësaj marrëveshje, në 1 korrik 1943, në Qafën e Kicokut, Grykën e Mezhgoranit, Kuqar dhe Përmet u zhvilluan luftime të përbashkëta kundër autokolonave të ushtrisë italiane.
Çuditërsht, historiografët nuk e pasqyrojnë të vërtetën për pjesëmarrjen e nacionalistëve në ato aksione dhe ua kanë lënë të gjithë meritën komunistëve. Aksione e përbashkëta kanë qenë të shpeshta deri në prishjen e Marrëveshjes së Mukjes, madje deri në 15 shtator 1943.
Dihet dhe është e dokumentuar se deri atëhere ishin të pakta çetat partizane dhe shumica e atyre që morën pjesë në ato luftime ishin nacionalistë të zonave Tepelenë, Skrapar, Përmet (shumica nga Dëshnica), të komanduara nga ish oficerë nacionalistë dhe patriotë të atyre zonave.
Historiografia komuniste e ka pasqyruar si meritë të komunistëve dhe ka shumëfishuar numrin e të vdekurve dhe të plagosurve nga radhët e autokolonave të ushtrisë italaine. Mirëpo, edhe burimet e ushtrisë italiane kanë shumëfishuar humbjet e sulmuesve. Ato japin shifrat e 39 të vrarëve nga ana e tyre dhe 135 të plagosur. Ndërsa për sulmuesit raportonin se ishin afërsisht 700 të vrarë e të plagosur.
Operazioni condotte dai reparti dipendenti
Operazioni di Polizia in Val Vojussa
Il giorno 1 luglio nel territorio della divizione “Parma” si sviluppanano contemporaneamente quattro attacchi condottisi dai ribelli con tenaccia e con spiegamento di forze sino oggi non ancora verifficato e cioe:
– attacco della rotabile Klisura – Permeti oltre il Proj Mezgoranit ad
compania di scorta a guardiafilli che avrebero dovuto riattivare la linea
telefonica Klisura – Tepeleni;
– attacco alla collona di soccorso;
– attacco al distaccamanto lavoratori di Morgova incaricato dell esecuzione
dei lavori difensivi;
– attacco al Presido di Permeti.
Questi attacchi furono preceduti da un tentativo, non riuscito di destruzione del centralino di Klisura. Inoltre, nella notte, ad Argirocastro, un nostro caposaldo veniva fatto senjo a colpi di fucileria.
Tutti nostri reparti resistevono validamente .
La collona di soccorso, nonostante l’interruzione del ponte sul Proj Mezgoranit, riusciva a congiungersi con la compania di scorta ai guardiafili, battere i ribelli e riunirsi il matino del giorno 3 al distaccamento lavoratori di Morgova.
Il giorno 2 stesso, frattanto, veniva fatto affluire nella zona Morgovo- Permeti una collona del XIVI btg. bersalieri e due companie dell XXIX btg. “M “, le quale anestato a Claufe Chiciocut da interruzione stardale e da violent reazione dei comunisti, era constretta a ripiegare nella zona di Leitizza.
Raggiunta il giorno 5 da raporti misti di fanteria e camice nera, i quali avevano devuto superare successive rezistenze, la collona predetta prosegueva per Klisura ed il mattino successivo entrava in Permeti sbloccando quel Presidio che fino allora aveva respinto tenacemento gli attacchi delle bande.
Riunite le forze, veniva affettuata imediatamente nella zona un azione di rastellamento ultimata giorno 8 luglio.
Le perdite complessive subite durante questo operazione sono : 39 morti ( tra cui 3 ufficiali) e 135 feriti.
Le perdite dei ribeli amonontarono complessivamente e circa 700 morti e feriti.
____________
( AQSh, fondi 160, viti 1943, dosja 53, f. 240-241).